پارسها قومی از آریاییهایی بودند که در حدود هزار و پانصد سال پیش از تولد مسیح از قسمت شمال دریاچه ارومیه و دره های زاگرس عبور کرده به سوی جنوب سرازیر گشتند و حکومت کوچک پارس را در جوار ایلام بوجود آوردند.پس ازفروریختن دولت ایلام توسط آشوریها،پارسها سرزمینهای جنوب ایران را تصرف کرده حکومت بزرگتری تشکیل دادند که بنیانگذار آن هخامنش نام داشت،پارسها مدت زمانی در آغاز تحت فرمانروایی آشوریها و سپس تابع و مطیع مادها بودند.
بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی:
سال 546پیش ازتولد مسیح کوروش اول از نواده های هخامنش علیه آستیاک یا آژیدها که پادشاه ماد پدربزرگ مادری خود قیام کرد و با خلع وی از سلطنت کشور ماد را ضمیمه ی سرزمین پارس ساخت.از آن پس اتحاد مادها و پارسها که در زبان وآیین و سنتها مشابهت نزدیکی با یکدیگر داشتند آغاز گردید.به این ترتیب کشور واحدی بوجود آمد که در اندک زمانی با فتح (لیدی)و (بابل)و فتح کشور مصر در سال 525 پیش از تولد مسیح توسط کمبوجیه یا (کامبیز)پسر کوروش اول اساس بزرگترین شاهنشاهی دنیای کهن در آسیای باختری پایه گذاری شد.قلمرو این شاهنشاهی از دره های سند و پنجاب تا دانوب و از حبشه تا سیر دریا (جیحون)ادامه داشت.پس از فتح بابل کشورهایی که تابع بابل بودند چون فلسطین و شامات و شهرهای فینیقیان و نواحی شمال عربستان و سومالی و یمن نیز جزو شاهنشاهی هخامنشیان در آمد.یمن در تاریخ اساطیری ایران به نام (هاماوران)یاد شده است.
پایتخت هخامنشیان:
هخامنشیان طی دویست و بیست سال حکمفرمایی خود با وسعت قلمرو و مرز و بوم ایران چند شهر به عنوان پایتخت و مرکز فرماندهی داشتند.پاسارگاد و شوش پایتخت های زمستانی ،همدان پایتخت تابستانی،شهر استخر گنج خانه خزاین و گنجینه ی مکتوبات و الواح سیمین و زرین بشمار می رفت.تخت جمشید یا پرسپولیس که پس از کوروش اول بنا شده بود پایتخت دوران عظمت و شوکت شاهنشاهی ایران محسوب می شد.همه جشن های ایرانی چون نوروز،مهرگان و مراسم تاجگذاری ها و پذیرایی از نمایندگان ملل تابعه در آنجا انجام می گرفت.
فرهنگ و تمدن:
از مظاهر درخشان تمدن و فرهنگ دوران هخامنشی رعایت آزادی و طرز سلوک انسانی آنان و احترام به عقاید و مذاهب مختلف ایرانیان و ملل تابعه ی خود بود.در شاهنشاهی هخامنشیان به آداب و رسوم و مذاهب مردم سرزمینهای تسخیر شده چون کشورهای مصر،حبشه،یمن و دیگر مناطق و تیره های مختلف ایرانی احترام گذارده می شد.کتیبه ها و فرمان های متعددی از دوران هخامنشی در ایران بزرگ و در معابد و قصور کشور باستانی مصر مبنی بر آزادی دادن به ادیان برجای مانده است.
زبان و خط:
زبان بومی شاهان هخامنشی که زبان جنوب غرب ایران یا پارس بوده است،زبان پارسی باستان خوانده می شود.داریوش اول این زبان را"زبان آریایی"نامیده است در زمان او خط میخی جدیدی برای نگارش ابداع گردید متون باقی مانده به زبان و خط پارسی باستان از دوره ی هخامنشی عبارتند از:کتیبه ای از اریارمنه،جد داریوش اول، برلوحه ای طلا یافت شده در همدان،کتیبه ای از ارشامه پسر اریامنه بر لوحه ای طلا یافت شده در همدان،سه سنگ نوشته از کوروش در پاسارگاد که هر سه دارای ترجمه هایی به زبان و خط ایلامی و اکدی هستند.
دین:
در عهد هخامنشی دین زرتشتی در سراسر شاهنشاهی گسترش یافت.شاهان هخامنشی اهوره مزدا را خدای بزرگ و بزرگ تر از همه ی خدایان میدانستند و معتقد بودند که او آسمان و زمین و آدمیان را آفریده و شاهی را به شاهان عطا کرده است.هخامنشیان تصویر اهوره مزدا را به صورت شخصی که سروشانه هایش از داخل یک دایره ی بالدار بیرون آمده است حک می کردند. از خدایان دیگر می توان به الهه ی آناهیتا و میثره اشاره کرد.
اقتصاد:
شاه در هر ایالت یک مقام عالی رتبه برای جمع آوری مالیات را منصوب می کرد.هر یک از ایالات باید سالانه مبلغ معینی به صورت فلزات گران بها و هدایای جنسی به خزانه ی شاهی می پرداختند.ایالت پارس از پرداخت مالیات معاف بود.برخی از اقوام تابع نیز به جای مالیات هدایایی می فرستادند.دولت مالیات هایی از املاک،باغ ها،چارپایان،معادن،مصنوعات صنعتی،بنادر و تجارت اخذ می کرد ومالیات ها صرف مخارج دربار، دولت و ارتش می شد.
هنر:
آثارمعماری باقی مانده از دوره ی هخامنشی:مقبره ای در جنوب غرب شیراز شبیه مقبره ی کوروش که از آن کمی قدیمی تر است،بناهای پاسارگاد شامل برج سنگی،بنای دروازه،یک کاخ که تالار کوروش بوده،کاخ مسکونی،مقبره ی کوروش،ساختمان های شوش شامل کاخ اپدانه،کاخ اردشیر دوم،بقایای ساختمان های تخت جمشید و...بود.
تاسیسات آبادانی:
هخامنشیان چندین قرن پیش از امپراطوران روم راه های شوسه،مهمان سراها،پل ها،چاپارخانه ها،کاریزها،آب انبار ها،وسایل امن جهت تجارت و مسافرت در بیشتر از مناطق ایران ایجاد کرده بودند.آثار یکی از این جاده های هخامنشی از شوش به افزوس در ساحل مدیترانه با نزدیک به دو هزارو ششصد کیلومتر طول هنوز وجود دارد.
(18 votes, average: 3٫17 out of 5)
Loading...
دیدگاه کاربران