حضرت اسماعیل فرزند حضرت ابراهیم علیه السلام که نام او در ۱۲ آیه از آیات قرآن ذکر شده است. ایشان اولین فرزند ابراهیم علیه السلام و جد پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می باشند.ابراهیم او و مادرش را به امر حداوند در سرزمین خشکی(مکه کنونی)اسکان داد و در حق آنها دعا نمود.آزمایش الهی حضرت ابراهیم برای قربانی کردن فرزندش ،درباره اسماعیل اتفاق افتاد.
بِسْم اللهِ الْرَّحْمنِ الْرَّحیم حضرت ابراهیم خلیل ، پیغمبر خدا در آور كلدانیان از سرزمین بابِل واقع در بین النهرین یعنى جنوب كشور كنونى عراق دیده به دنیا گشود و همانجا پرورش یافت و بزرگ شد. آور یك واژه فارسى از زبان ایران باستان و به معناى شهراست . شاید پس از فتح بابل توسط ایرانیان این شهر توسط آنان بنا شده است یا زبان قوم غالب در آن سرزمین رواج یافته است . دلیل دیگر وجود زبان فارسى در سرزمین بابل و محل ولادت حضرت ابراهیم نام پدرعموى اوست كه آزر بوده و قرآن مجید از وى نام مى برد. بارى حضرت ابراهیم در همان آوركلدانیان به مقام نبوت رسید و در سایه اراده نیرومند و ایمان بى نظیرش ، با نمرود پادشاه مستبد آنجا كه هم خود دعوى خدایى داشت و هم رسوم بت پرستى را حفظ مى كرد، به مبارزه برخاست . در این مبارزه ابراهیم پیروز و نمرود شكست خورد و حتى جان خود را هم از دست داد و به دیار عدم شتافت . پس از نابودى نمرود و رهائى مردم از مظالم وبیداد وى ، ابراهیم با كسانش ، همسرش ساره و برادر زاده اش حضرت لوط از بین النهرین بیرون آمد و روى به سوریه نهاد. بدین منظور كه در نقاط دیگر نیز وجدان خواب گرفته مردم غافل را بیدار كند و اوهام و خرافات را از مغزهاى آنان در آورد و به خداى یگانه دعوت نماید. ابراهیم پس از مذاكرات و مناظره با مشركان سوریه كه آفتاب و ماه و ستاره مى پرستیدند، كار خود را به انجام رسانید و از آنجا عازم فلسطین شد. سپس بر اثر قحط سالى از فلسطین به مصر رفت و سالها در آنجا زیست . آنگاه به اتفاق همسرش ساره و خادمه مصرى او ((هاجر)) كه زنى بزرگزاده و نجیب و با شخصیت بود، به فلسطین بازگشت . ابراهیم و ساره سالها با هم زندگى كردند و هر دو پیر شدند ولى فرزندى نداشتند كه یادگار آنان باشد. ساره كه دختر خاله شوهر خود حضرت ابراهیم نیز بود، از اینكه همسر عالیقدرش ابراهیم ، پیغمبر خدا بلاعقب است ، رنج مى برد. از این رو به ابراهیم پیشنهاد كرد تا با هاجرازدواج كند، باشد كه خداوند فرزندى به وى موهبت نماید و نسل پاكش در زمین باقى بماند. این ازدواج سرگرفت و خداوند به ابراهیم و هاجر پسرى روزى نمود و نامش را اسماعیل گذاردند. اسماعیل كودكى زیبا و دوست داشتنى بود. همینكه زبان گشود و سخن گفتن آغاز كرد و شیرین كاریها نمود، ساره روى طبیعت خود كه یك زن و گرفتار احساس بود، ناراحت شد و از پیشنهاد خود پشیمان گردید! او مى دید از نظر روحى دچار وضعى شده است كه نمى تواند كودك هووى خود را ببیند و خویشتندارى نماید! پس از مدتها صبر و تحمل ، سرانجام حوصله اش به سر رفت و از ابراهیم خواست كه هاجر و كودكش را بردارد و به نقطه دوردستى ببرد و در آنجا رها كند و برگردد، جایى كه از مرگ و زندگى آنان خبرى به وى نرسد! خداوند به ابراهیم وحى نمود كه چون این فرزند را از گذشت و فداكارى ساره دارى و او كه نازاست نمى تواند ناظر وجود فرزند هووى خود باشد، خواهش ساره را قبول كن . سپس بُراق وسیله سریع السیرى فرستاد و ابراهیم و هاجر و اسماعیل سوار شدند و از فلسطین پرواز نمودند و در نقطه اى كه امروز شهر مكه است فرود آمدند. ابراهیم ، هاجر و فرزند خردسالش را به امر خداوند در نقطه اى مسكوت و دره اى هول انگیز و میان كوههاى به هم پیوسته رها كرد و به فلسطین بازگشت . این یك امتحان بزرگ ، هم براى ابراهیم و هم براى هاجر بود و تقدیر و سرنوشتى كه ما از آن سر در نمى آوریم ولى نتایج حاصل از آن را امروز مى بینیم و از آن خبر داریم . ابراهیم ظرفى آب و مقدارى غذا كه با خود براى هاجر آورده بود، به وى سپرد و سفارش كرد كه پس از آن باید امیدوار به فضل خدا باشد. هاجر نیز كه در آن نقطه آرام و بى سرو صدا و در عین حال وحشتناك تنها به سر مى برد، دل به خدا داد و به امید فضل او نشست . آب و نان تمام شد و هاجر تشنه و گرسنه ماند. كم كم براثر بى غذایى ، شیر در پستانش خشك شد و اسماعیل كودك شیرخوارش نیز گرسنه گردید و بناى گریه و بیتابى نهاد. هر لحظه وضع كودك وخیم تر و رقت بارتر مى شد. هاجر نیز سراسیمه و پریشان ماند. ناگزیر از جا برخاست و با كمال ناامیدى به جستجوى آب پرداخت . هاجر دید كه در نقطه مقابل ، كناركوه صفاآب روانى به چشم مى خورد. با اشتیاق زیاد خود را به آنجا رسانید ولى دید خبرى از آب نیست . از كوه صفا بالا رفت تا از آن بلندى ببیند آیا در جاى دیگر آب هست ؟ در آنجا دید كه در دامنه كوه مقابل مروه كه یك كیلومتر از آن فاصله دارد آب در روى زمین موج مى زند. از صفا به زیر آمد و با شتاب به سوى دامنه كوه مروه روان گردید چون به آنجا رسید دید آبى وجود ندارد و آنجا هم مانند نقاط دیگر آن منطقه محدود و كوهستانى ، شن و سنگ است . به امید یافتن آب از كوه مروه بالا رفت و به اطراف نگاه كرد و با كمال تعجب دید كه در پایین كوه صفا كه بار نخست دیده بود، آب به چشم مى خورد. از مروه به زیر آمد و به طرف صفا دوید. این آمد و رفت هفت بار تكرار شد و سرانجام از یافتن آب ماءیوس گردید و متوجه شد كه آب نیست بلكه سرابى است كه از تابش نور آفتاب بر روى شنها به نظر آب مى آید. این آمد و رفت هاجر از صفا به مروه و از مروه به صفا در احكام حج اسلامى نیز به یاد او باقى ماند و جزو اعمال حج است كه مرد و زن مسلمان باید هنگام انجام مراسم حج هفت بار فاصله بین صفا و مروه را طى كنند.
هاجر كه از دسترسى به آب ماءیوس شده بود، به طرف كعبه برگشت تا ببیند بر سر كودك گرسنه اش چه آمده است . هاجر با كمال تعجب دید كه از زیر پاى كودك كه آن را بر زمین مى ساییده است ، آب از زمین مى جوشد. با ایمانى كه به تفضل باریتعالى داشت ، اطمینان یافت كه این كار با اعجاز غیبى انجام گرفته است ، هاجر نخست قدرى آب به صورت بچه پاشید، سپس دهان او را تر نمود، آنگاه خود آب نوشید و پستان به دهان اسماعیل نهاد و بچه را شیر داد. جوشیدن آب بدینگونه را عرب زمزم مى گوید و این آب زمزم از آن زمان تا كنون هم از آن نقطه مى جوشد و همان چاه زمزم معروف است . چون آب در آن درّه دور دست از زمین جوشیده بود، پرندگان با شمّ مخصوص آبیابى از صدها كیلومتر پى به وجود آن بردند و به خط مستقیم به طرف درّه مكه روى آوردند. بر اثر آمد و رفت پرندگان قوم جُرْهُم كه از اعراب اصیل یمن بودند و از سالها قبل در گوشه اى از اراضى حجاز به سر مى بردند و به سوى نقطه اى كه پرندگان آمد و رفت داشتند روى آوردند، با اجازه هاجر در آنجا رحل اقامت افكندند و بدینگونه شهر مكه پى ریزى شد. اسماعیل از همین قوم نجیب ، زن گرفت و خود و مادرش نیز در همانجا ماندگار شدند و بدرود حیات گفتند و در نقطه اى در كنار كعبه دفن شدند كه آنجا را حِجْر اسماعیل مى گویند. ابراهیم چند بار به همان كیفیت یعنى به وسیله بُراق از فلسطین به مكه آمد و زن و فرزندش را ملاقات كرد. یك بار خداوند به وى امر نمود تا با كمك اسماعیل كه اینك نوجوانى برازنده بود خانه كعبه را بنا كند. اسماعیل سنگ مى آورد و به دست پدر مى داد و او روى هم مى نهاد و دیوار كعبه را بالا مى برد تا اینكه خانه خدا را بدینگونه بنا كردند. همینكه كار بناى خانه خدا به اتمام رسید ابراهیم گفت : خدایا! این نقطه را شهر امنى قرار بده و مردمش را از ثمرات زندگانى روزى ده. سپس پدر و پسر دست به دعا برداشتند و گفتند: خداوند! این كار را از ما بپذیر، مى دانیم كه تو شنوا و دانایى . پروردگارا! ما دو تن را چنان قرار ده كه همیشه در پیشگاه مقدست سر تعظیم و تكریم فرود آوریم و از دودمان ما نیز مردمى پدیدآور كه كاملا تسلیم ذات مقدس تو باشند. خداوندا! در میان اینان پیامبرى مبعوث كن تا آیات تو را بر آنان بخواند و حقایق كتاب آسمانى و حكمت و راز آفرینش را به آنان بیاموزد و از آلودگیها پیراسته گرداند آفریدگارا! مرا چنان قرار ده كه پیوسته نماز گزارم و از فرزندانم نیز چنین افرادى پدید آور! پروردگارا! دعاى مرا قبول كن ! خداوندا! این نقطه را محل امنى گردان و مرا و فرزندانم را از پرستش بتهابازدار.پروردگارا!این بتها موجب شده اند كه بسیارى از مردم گمراه شوند. خداوندگارا!من دودمانم رادراین سرزمین غیرقابل كشت و در كنار خانه محترمت ساكن گردانیدم تانمازگزارند،پس دلهاى مردم را به سوى آنان گرایش ده و از روزیهاى خودبه آنان روزى رسان تانعمت تو را سپاس گزارند. نام هاجر با صراحت و كنایه در قرآن نیامده است ولى لازم به ذكر نیست كه در تمام این موارد یعنى علت آمدن ابراهیم از فلسطین به حجاز و دعا براى فرزندانش و آنچه در سوره بقره و سوره ابراهیم از زبان ابراهیم و اسماعیل حكایت شده است با زندگى هاجر بستگى دارد و در حقیقت داستان اوست كه بدینگونه نقل مى شود و تردید نیست كه مادر اسماعیل هاجر بوده است
(No Ratings Yet)Loading...
دیدگاه کاربران