عصر قاجار فراز و نشیب های بسیاری داشت و وضع فرهنگی و آموزشی تغییرات زیادی در این عصر شاهد بود. امیرکبیر تلاش های بسیاری نمود و اقدامات مثبت زیادی را در این عصر شاهد بودیم که در این مقاله قصد داریم شما را با اوضاع آموزشی ایران در عصر قاجار آشنا کنیم.
در دورهٔ محمدشاه نخستین مدارس به سبک جدید توسط میسیونرهای آمریکایی و سپس فرانسوی در ایران تأسیس شد. به مرور تعداد این مدارس افزایش پیدا کرد.
مدرسهٔ دارالفنون اولین مؤسسهٔ آموزشی جدید بود که توسط حکومت قاجار در ایران تأسیس شد. امیرکبیر این مدرسه را بر اساس نمونه هایی که در روسیه و عثمانی دیده بود، طراحی کرد. وی به منظور جلوگیری از گسترش نفوذ روسیه و انگلستان در ایران، چنان برنامه ریزی کرد که معلمان و استادان مدرسهٔ مذکور از کشورهای اتریش و فرانسه استخدام شوند. مدرسهٔ دارالفنون به طور رسمی کمی بعد از قتل امیرکبیر در تهران افتتاح شد. هدف از راه اندازی دارالفنون آن بود که دانشجویان ایرانی، علوم جدید را در داخل ایران بیاموزند. شعبهٔ فرعی دارالفنون نیز در تبریز برپا گردید. افزون بر مدرسهٔ دارالفنون، مدارس دیگری نیز در دورهٔ ناصرالدین شاه در ایران تأسیس شدند؛ از آن جمله است مدرسهٔ مشیریه که توسط میرزا حسین خان سپهسالار صدراعظم ناصرالدین شاه و با همکاری اعتمادالسلطنه مورخ و مترجم دربار بنیانگذاری شد. در این مدرسه،تاریخ ، جغرافیا، ریاضی و زبان های اروپایی آموزش داده می شد. میرزا حسن رشدیه فرزند یکی از علمای تبریز نیز مدرسهٔ رشدیه را در تبریز برپا کرد و اولین پایه های آموزش ابتدایی را به سبک امروزی بنا نهاد.
آقا محمدخان، ذوق ادبی و هنری نداشت، اما فتحعلی شاه طبع شعر داشت و به همین دلیل شاعران بزرگی در دورهٔ پادشاهی وی به شعر فارسی غنا بخشیدند. قائم مقام فراهانی وزیر محمدشاه نیز ادیب و نویسنده ای زبردست بود. تاریخ نویسی نیز در این دوره رونق داشت و مورّخان مشهوری مانند محمدتقی خان لسان الملک سپهر، رضا قلی خان هدایت و محمد حسن خان اعتمادالسلطنه آثار ارزشمندی به وجود آوردند. هنر نقاشی و معماری نیز با تأثیرپذیری از دوره های قبل و هنر اروپایی به حیات خود ادامه داد. میرزا محمد خان غفاری، ملقب به کمال الملک نقاش مشهور عصر ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه، هنر نقاشی ایران را به اوج کمال و شکوفایی رساند.
قائم مقام فراهانی با حمایت عباس میرزا، نخستین گام ها را برای ترجمه و نشر کتاب در ایران برداشت. امیرکبیر نیز در دوران صدارت کوتاه مدت خود، اقداماتی برای ترجمه و نشر کتاب و روزنامه انجام داد. در نتیجهٔ تأسیس دارالفنون و سپس تشکیل دارالترجمه به ریاست محمد حسن خان اعتمادالسلطنه، فن ترجمه گسترش پیدا کرد و آثار زیادی از زبان های اروپایی به فارسی ترجمه شد .روزنامه نیز یکی دیگر از محصولات فرهنگی ایرانیان بود. اولین روزنامه با عنوان کاغذ اخبار توسط میرزا صالح شیرازی در زمان محمدشاه منتشر شد . روزنامه وقایع اتفاقیه نیز به همت امیرکبیر منتشر شد و بعداً با عنوان روزنامهٔ دولت علیه ایران ادامه نشر یافت. روزنامه های وطن ، صدای ایران ، دانش و شرف از دیگر روزنامه های مهم دوران سلطنت ناصرالدین شاه و پس از او بودند که در تهران منتشر می شدند.
(No Ratings Yet)Loading...
دیدگاه کاربران