قالی درخش
منطقه ای در قائنات و در شمال شرقی بیرجند (در جنوب استان خراسان) سومین کانون مهم بافندگی در خراسان (پس از مشهد و بیرجند) با سابقه درخشان در قالیبافی که برخی از زیباترین فرشهای مجموعه قالیهای آستان قدس رضوی در این منطقه بافته شده است.
در موزه فرش تهران نیز تعدادی با طرح محرمات وجود دارد که در روستای درخش بافته شده و از لحاظ مرغوبیت و زیبایی منحصر به فرد است.
در میان فرشهای نفیس کاخ گلستان نیز سه قطعه قالیچه که در این راستا بافته شده دیده می شود که مشخصات کامل آنها در کتاب قالی ایران نوشته سیاوش آزادی ارائه شده است.
سایکس نیز در کتاب هشت سال در ایران درباره کیفیت فرشهای درخش می نویسد:
در ناحیه درخش حدود 450 دستگاه قالی دایر است و متأسفانه رنگهای جوهری جای رنگهای نباتی را گرفته و می گویند اگر چه در قیمت چندان تفاوت ندارد ولی تهیه رنگ جوهری سهل تر و خالی از زحمت است.
البته یکی دو نفر از استادهای معروف قالیباف هنوز رنگهای نباتی را به کار می برند. ایل بهلوری یک قسم قالی نظیر قالیچه های ترکمنی می بافند که آنها نیز خالی از تعریف نیست.
قالی قدیمی درخش در بافت فشرده بوده و در طرح به طور معمول نگاره ای از ترنج بزرگ و برجسته داشت که بر متن ساده به رنگ نخودی و یا سرخ زیبای آلبالویی بافته می شود و گاهی نقشهایی از پرندگان نیز به آرایش آن کمک می کرد. برخی از فرشهای قدیمی آن با نقشه های اصیل و باشکوهی، آن چنان که در بافتهای کردستان دیده ایم با نقش بته های سرتاسری بافته شده اند.
این بته های دوقلو که در جرگه طراحان قالی بنام بته مادر و بچه معروفیت دارند در ردیفهای موازی تمامی سطح فرش را مستور نموده اند. همین بته ها پهلو به پهلو به صورت دانه های تسبیح چهار گوشه قالی را یک دور کامل زده و حاشیه را می سازند. در این قبیل فرشها اصولاً بین حاشیه و زمینه از نظر شکل و رنگ اختلاف چندانی وجود ندارد و فرش بصورت یک تکه پارچه ترمه ای به نظر می رسد.
رنگ
رنگهای مسلط در فرشهای درخش قرمز، سرمه ای ، سبز، مغز پسته ای روشن و نارنجی است. پیش و پس از جنگ جهانی اول در درخش قالیهای ارزان قیمت نیز بافته می شد که طرح آن سرتاسر تکراری و یا ترنجی بود و به نام قالی قائن یا خراسان در اروپا بویژه در آلمان و فرانسه به فروش می رفت و این اوج کار بافندگان درخش بود.
تنزل کار بافندگان درخش از وقتی شروع شد که بدون داشتن وسیله لازم طراحی از جمله کاغذ شطرنجی به فکر رقابت با بیرجند بر سر بافتن قالی ترنجدار افتادند و این، در فاصله دو جنگ جهانی بود. نتیجه این رقابت قالیهایی بود درشت بافت و از نظر بافت ناقص با حاشیه هایی به رنگ سیاه و عنابی روشن و این، آغاز تنزل بود.
دیدگاه کاربران